mijn vakantie is voorbij gevlogen

Mijn vakantie is voorbij gevlogen!

Panama was een bijzonder land met twee gezichten. De Amerikanen hebben duidelijk de handen gelegd op het banksysteem en de grote supermarkten in de steden. Je betaald dan ook alles in Amerikaanse dollars! Beide zijn dan ook erg luxueus ingericht en onbetaalbaar geworden. Bij de banken staan overal bewakers en bij de supermarkten inpakkers. Naast de supermarkten is er een parallel handelssysteem van markten en kraampjes waar je goed lokaal groente en fruit kunt kopen.
Het seizoen was gunstig voor papaja, bananen, galia-meloen en watermeloen, mango en ananas. Dus we hebben zeker geen honger geleden! Maar de noten als vleesvervangers, waren onbetaalbaar. De kook- en bakbanen waren bij de lokale bevolking (en restaurantjes) een lekkernij.
Via panama-city (waar je steeds weer langs moest, omdat al het vervoer daar langs ging) hebben we eerst in een hostel geslapen. Mamallena-hostel was ons doel.
De eerste dag hebben we de stad verkend. Via de wandelpromenade langs de kust zijn we naar het oude gedeelte van Panama-city met een koloniaal karakter gelopen, wat echter door de Amerikanen wordt omgevormd tot een Disneyland! Het hart uit het koloniale verleden verdwijnt en de overal komen dichte gebouwen met airco’s. de buitenmuren laten ze staan en de rest verdwijnt. Een gedeelte was zelfs afgesloten door de militairen, we waren daar niet welkom.
Daarna hebben we de bus genomen naar Portobelo.
Portobelo is een havenstadje in de Colon-provincie. Columbus heeft in 1502 deze naam verzonnen en in 1597 heeft het plaatsje stadsrechten gekregen. Tussen de 16e en de 18e eeuw was het stadje een belangrijke uitvoerhaven van zilver in new Granada voor de Spanjaarden. Tevens was de haven een belangrijk steunpunt voor de Spaanse vloot die terug kwam met alle schatten.
De stad was tevens slachtoffer van een van kapitein Henry Morgan zijn beruchte avonturen. In 1668 heeft deze beruchte piraat de stad geplunderd en volledig gestript op alle mogelijke manieren. Daarna was er weinig meer van over! Vandaag de dag is Portobelo dan ook een slaapstadje, met minder dan 5000 inwoners. De stad beschikt over een diepe natuurlijkgevormde haven. In 1980 werden de restanten van het fort uitgeroepen tot werelderfgoed.
In Portobello was de eerste piraat gestrand op onze weg. Bij Captan-Jack zijn we dan ook blijven slapen in zijn hostel.
Captan-jack heeft naast zijn hostel een uitgebreide bar (met veel alcohol) en een mooi restaurant, waar meer aandacht naar uitgaat, dan naar het hostel. Je merkt dat dit meer zijn drijfveren zijn. Als reiziger had hij op meerdere plekken een liefje en kinderen, wat zijn piraat gedachte heeft ondersteund. Nu leeft hij hier op zijn eigen schip, met zijn vriendin en haar kind. Hij heeft hier duidelijk zijn eigen plekje gevonden.
In panama is het vroeg donker! Daar leven de mensen dan ook naar. Ze gaan met de kippen op stok en staan graag vroeg op. De meeste mensen eten graag warm tussen de middag. Bij het zoeken van een restaurantje in Portobello liepen we dan ook tegen een lege stad op… Een enkel restaurant wat gericht was op toeristen was nog open, en daar hebben we dan ook lekker kunnen eten, maar dus wel tegen toeristenprijzen.
Na Portobello zijn we onderweg gegaan met de bus naar het festival. Sabanitas was ons doel. Vanuit Sabanitas ga je dan met een lokale bus naar Costa_Arriba–Nombre_de_Dios en van daar uit bleek de nieuwe weg nog lang niet klaar te zijn. We hebben toen een lift gekocht bij een wegwerker, die ons bij de toegangsweg van het festival heeft afgezet. De organisatie wilde namelijk geen vreemde auto’s op het terrein hebben. De poort bleef nog een tijdje gesloten, want ook het terrein was nog lang niet klaar om ons te kunnen ontvangen. Toen eindelijk de lijst met deelnemers kwam, mochten de mensen die het ticket uitgeprint hadden doorlopen. (Blijkbaar hebben ze later de aanmeldingen er bij gezocht.) ze waren ook pas 6 maanden bezig met de voorbereiding op dit terrein.
Op het terrein zelf bleek er later ook wifi te zijn, waar je 10 minuten gebruik van kon maken, met een code die de organisatie moest invoeren. Alles bij elkaar was er erg veel angst dat er misbruik gemaakt werd. De telefoon werkte er al helemaal niet. Sommige toestellen deden het echter wel op 15 minuten lopen (afhankelijk van de toestelfrequentie). Met mijn 4 frequenties was ik onbereikbaar.
Toen er later in de tijd een lokale bewoner met 15 kokosnoten naar het festivalterrein kwam lopen en die daar wilde verkopen, is deze persoon de toegang ontzegt. Hij mocht zijn kokosnoten niet verkopen. Alle inkomsten bleken via de organisatie te lopen. Elk kraampje betaald een bedrag per dag en een percentage van de opbrengst. Van het ondersteunende karakter heb ik weinig gemerkt! Het geheel werd zoveel mogelijk door het invoeren van penningen gecontroleerd. Op het terrein hing dan ook een grote piratenvlag.
Onze reis had natuurlijk als eerste doel de stammen bijeenkomst van lokale bevolkingen. Volgens de organisatie zouden de stammen hun kennis gaan overdragen en zou er een centrale plek zijn waar vanuit het festival gedragen zou worden. Jammer genoeg werkte dit niet zo uit! De meeste sjamanen verkochten hun ceremonieën voor redelijk veel geld en de kennis is redelijk theoretisch gedeeld. Een enkeling liet ook werkelijk een traditionele dans zien en vertelde over de inhoud van de bewegingen of gaf wat meer informatie. Een uitwissing is eigenlijk niet echt gebeurd buiten de persoonlijke contacten om die je nu natuurlijk wel kon aangaan.
De centrale plek zou een ceremonieel-vuur zijn, wat zelfs een paar keer bewust door de organisatie is uitgemaakt en later zelfs is verplaatst. Blijkbaar had de organisatie niet zo’n kaas gegeten van het energetisch dragen van zo’n evenement. Omdat we dit al snel doorkregen, hebben we een gezamenlijk eigen plekje gemaakt en daar als een soort altaartje de dingen neergelegd die voor ons belangrijk waren. Ons kampeerplekje grensde aan de kustlijn en was vlak bij het gezamenlijke gebeuren. Dat had als voordeel dat je op de hoogte bleef van wat er om je heen gebeurde. Het weer was echter nog redelijk onstuimig en het waaide redelijk veel. De enkele bui die viel was soms nog gestaag. Om de wind tegen te houden hadden we palmtakken om de tentje geplaatst, die later weer pootjes kregen. Nieuwe takken geplaatst, de tenten (en de takken) nu met touwen verankerd konden we rustig slapen.
Ook was er een bewaker die de zwemmers in de gaten moest houden. Het zwemmen in de rivier was wel leuk, maar daar kwam ook het afvalwater van de dorpjes langs. Dus veel in de zee gezwommen. De zee had echter door de riffen voor de kust een zuigende werking. Zodra je een zee-duin voorbij was, kwam je bijna niet meer tegen de stroming op. Ze hebben dan ook diverse mensen weer op moeten halen met een drijver. Later bleek ook het drinkwater uit de rivier te komen. Het filtersysteem werkte pas goed na een paar dagen, en het douchewater bleef ongefilterd. De eerste dagen hebben we echter gewoon ongefilterd water gebruikt (als drinkwater), omdat men aangaf dat dit veilig was. Uiteindelijk is bijna iedereen ziek geworden, had diarree en zijn er zelfs mensen naar het ziekenhuis vervoerd met uitdrogingsverschijnselen. Blijkbaar hebben ze dat een beetje onderschat, tenslotte zijn we als westerse mens geen bacteriën meer gewend.
Aan dit festival was ook een dance-event gekoppeld. Dat was feitelijk niet mijn doel, maar we hadden wel kaartjes voor de complete periode. Tenslotte kun je dan zelf bepalen wanneer je gaat. Het aantal bezoekers viel ook best mee. Vermoedelijk zijn er zo’n 700 mensen totaal geweest, met een komen en gaan van maximaal 500 tegelijkertijd. Omdat het eerste weekend de kat van huis was (de organisator bleek pas op dinsdag aan te komen) danste de muizen op tafel! De afspraak was namelijk dat er alleen traditionele muziek zou zijn in het eerste deel van het festival en dat het afgesloten zou worden met moderne elektronische muziek. De muizen gingen echter helemaal uit hun dak en draaide dan ook alleen de muziek die ze zelf mooi vonden. Er waren echter erg weinig mensen die gingen dansen …..
De gezamenlijke opening kon dus ook pas op dinsdag plaatsvinden en is bezocht door ongeveer 100 mensen. Inmiddels waren de wc’s opgebouwd en begon de keuken een beetje te draaien. Ook werden ineens muntje ingevoerd en kon je niet meer contant betalen. De muntjesautomaten hadden echter nog wel wat gebreken en de organisatie kon het niet zo goed aan, er was onvoldoende wisselgeld en alle drinkbekers waren ineens allemaal verdwenen. Dus het liep allemaal prima! Gelukkig pakte de kraampjes die ook eten verkochten (naast de centrale keuken) het goed op en sommige hadden een leuke wisselende kaart. Dat maakte dan ook dat we veel lokale gerechten hebben gekocht, wat je nog wel contant kon betalen. De chai die Claus maakte was voor mij een welkome afwisseling voor de koffie. Later kwam daarbij ook een kraampje wat veel fruit verkocht tegen betaalbare prijzen.
Er kwamen sjamanen en andere traditionele mensen uit heel midden Amerika en diverse andere plekken van de aarde. Er was een traditionele hoepeldanser uit canada, een Didgeridoo speler en danser uit Australie. Mexicanen uit de Wierikoeta-woestijn, die hun wijsheid en hun medicijn deelden. En mensen uit de lokale omgeving van Darien. En nog diverse andere groeperingen.
Darien is een provincie van panama. De traditionele Embera and Wounaan leden komen uit deze provincie. Dit is een gebied van bijna 17 vierkante kilometer, wat het de grootste provincie maakt van Panama. Met 40.000 bewoners is dit tevens het dunbevolktste gedeelte. Het Noorden is bereikbaar via een slechte weg en het zuiden beschikt over een spectaculair regenwoud. Het Darien national Park in het zuiden is met zijn 576.000 hectaren een van de grootste zelfstandige ecosystemen in de wereld. Het wildleven bevat dan ook vele wilde diersoorten. Unesco heeft het dan ook uitgeroepen tot werelderfgoed.
De traditionele Embera and Wounaan zijn ook de traditionele gebruikers en kenners van dit lokale regenwoud. Ze wonen in huizen op palen, die bedekt zijn door palmbladeren. De woonverdieping is bereikbaar via een paal met uitkepingen die als trap gebruikt wordt. (Onder de woonvloer kweken ze oorspronkelijk medicinale planten.) Dit maakt de woonvloer onbereikbaar voor wilde dieren. Oorspronkelijk overleefde deze mensen met de jacht en het vissen. Ook hadden ze bijzondere manier van houtbewerken en het weven van manden. Door de kennis van het regenwoud hebben ze een eigen manier van leven gevonden, waarvan zelfs de Spanjaarden onder de indruk waren.
Deze traditionele Embera and Wounaan leden waren ook aanwezig op de gathering en hebben daar hun heilige dansen laten zien. Deze mensen lopen in prachtige gekleurde lappen die om het lichaam zijn gewikkeld en zijn beschilderd met het zwarte sap van de jagua-tree (wat dan weer insecten tegenhoud). Het leken mensen die erg open stonden voor contact een het leuk vonden als we daar eens langskwamen. Uiteindelijk hebben we met 1 oudere dame van 70 (die wij gekscherend oma noemde) een adresuitwissing gedaan.
Toen we klaar waren met het festival en op zaterdag 5 maart weer vertrokken zijn we dan ook richting de Darien vertrokken. Er van uit gaande dat we altijd wel ergens een slaapplekje zouden vinden, hebben we oma haar adres gebruikt als doel voor ons bezoek. De buschaufeur die ons vervoerde vond het allemaal wat lastig toen we bij een militaire controle uit de bus werden gehaald en ons moesten legitimeren. Darien bleek namelijk een streek te zijn waar ook wel eens mensen verdwijnen. Colombia is het buurland van Panama, en grenzend aan de darien-streek. Vanuit Colombia is er via een erg slechte weg doorgaand vervoer over de weg via de darien-streek mogelijk. Achteraf bleken hier ook wel drugstransporten en illegaal vervoer te zijn langs deze route. De buschauffeur moest ons dan ook persoonlijk bij ons doeladres afzetten en ons afmelden. De militairen hebben ons bezoekadres nog gevraagd wat we daar eigenlijk kwamen doen.
De traditionele Embera and Wounaan-mensen hebben traditioneel al veel contact met elkaar. Ze wonen in elkaars woongebieden, echter spreken ze wel een andere taal! Onze oma was oorspronkelijk uit Columbia gekomen en had al veel meegemaakt, ze was een wijze vrouw geworden. Ze verzorgde nog haar kleinkinderen, omdat haar eigen kinderen in de stad moesten werken voor inkomen en het traditionele leven hadden verlaten. Het was een mooi en liefdevol contact. We zijn ook nog opgehaald door een familielid en achterin een pick-up truck vervoerd naar de andere leden van de stam die aanwezig waren op het festival. De rit achter in de auto was bijna een stoffige achtbaan, die nog net niet over de kop heen ging. Deze mensen woonden aan een prachtige rivier waar je tijdens het regenseizoen alleen met de traditionele kano’s kunt komen. In de rivier zwommen kleine visje die dol waren op bakbananen; als je er een stukje banaan in het water hield, zaten er meteen 10 visjes van te eten!
Deze mensen leven in het oude regenwoud. Stukken regenwoud worden nu gekapt en verbrand om er mango-plantages van te maken. Het verkoop van mango’s heeft de traditionele mensen een doel gegeven om voor te leven en dit heeft tevens gemaakt dat de jeugd een reden heeft om terug te keren naar het geboortegebied. De handel in mango is zeer winstgevend.
De chauffeur van de pick-up truck brengt ons nog even bij een ander stadje langs. Het is dan al weer donker geworden. Een broodje gekocht en nog wat mensen van het festival gezien, de benzinekosten betaald en zijn familie opgehaald, brengt hij ons weer thuis. Ben wel blij dat we uiteindelijk de rivier nog bij daglicht bezocht hebben, dit was een prachtige plek.
Zodra we weer uit de Darien-streek vertrekken via de panamerica (zo heet de weg) mogen we van oma niet in een bus stappen die uit Colombia komt. Ze weet dat de militairen alle koffers helemaal leeghalen, bang voor illegale transporten. Nadat er diverse “doorgaande” bussen langsgekomen zijn, lopen we toch maar naar de wegsplitsing toe waar vermoedelijk de andere bus is blijven “hangen”. Je moet het maar net weten ;-) Op de splitsing treffen we inderdaad een bus die ons meeneemt naar het militaire controlepunt, waar we ons moeten afmelden en onze koffers worden geopend. Dit was ook weer een doorgaande bus naar panama-city, anders betaal je namelijk overstapkosten. Soms gaan er luikjes open en soms gaan er luikjes dicht.
Ons doel is nu het district-Penomene. We nemen hier een klein hotelletje waar je eens lekker uitgebreid kunt douchen. Daarna vertrekken we richting Santa-Fe (in de bergen). Santa-fe is een klein rustig bergstadje in de Veraguas-provincie, op 1 uur reizen van Santiago. Op 1000 meter hoogte is dit kleine stadje een stuk koeler dan wat je in het laagland gewend bent. Santa-fe beschikt over mooie natuur en kent verschillende watervallen. We hebben dan ook genoten van de omgeving en flink gewandeld. Ook de watervallen waren verkoelend na zo’n dagtrip. Vaak hadden we het water voor ons zelf! Er was namelijk ook weinig toerisme en veel watervallen waren slecht aangegeven. We overnachten hier in een hostel.
Santa-Catalina is het volgende doel, wat we weer bereiken met de bus via Santiago. Dit is een van de mooiste surf-spots in midden Amerika. Playa-santa-Catalina is een havenstadje waar ook veel (diepzee) gevist wordt. Vanuit dit stadje is het mogelijk om met een bootje in 1,5 uur naar Isla-Coiba te gaan. Isla-coiba is het grootste eiland in een groep eilanden die een nationaal park vormen in de golf van Chiriqui. Onderweg ontmoeten we nog een school kleine dolfijnen. We hebben dit vermoedelijk bereikt via de eilandjes Afuera en Rancheria. We zijn namelijk op het rif gaan snorkelen en hebben daar een prachtige onderwaterwereld ontmoet met waterschildpadden en een kleine haai. Het rif was onbeschadigd en had prachtige vormen. Op Isla-Coiba eten we nog met de groep en nemen dan afscheid. We blijven namelijk nog een nachtje slapen! We hebben ons tentje meegenomen en plaatsen dat in de schaduw onder de kokosnotenboom. Ook hier geld het gezegde dat appels niet ver van de boom vallen (dat geld namelijk ook voor kokosnoten), wat maakt dat we toch 1 tentje verzetten.
Nog een mooie wandeling gemaakt over het eiland.
Tot onze spijt mochten we s ’avonds niet meer gaan zwemmen! Geintje dachten we ;-) We werden namelijk bang gemaakt door borden dat er krokodillen waren. (zout water!) Maar voorzichtig over een halfgare aanlegsteiger lopend zien we echter in de diepte een krokodil wachten op zijn eten. Vermoedelijk is hij daar ooit gevoerd, maar wij wilde niet zijn avondeten zijn! Dus toch maar weer voorzichtig terug over al die losse planken.
Op het eiland was verder niets meer te krijgen, dus nadat we een bordje eten hadden gekregen van een lokale bewoner waren we dolblij! Vroeg naar bed en vroeg weer op. Op tijd mijn tentje weer afgebroken en daarna nog een mooie wandeling gemaakt langs verschillende apenkolonies en een uitzicht punt wat echter niet goed stond aangegeven. Mooie bomen en andere natuur gezien.
Als rond 12.00 uur de volgende groep weer aankomt, met wie wij terug zouden varen. Hebben we alles klaar liggen om te vertrekken. Er is dit keer rekening gehouden met de vegetariërs, en we eten dan ook lekker mee. Ze zijn echter wel onze snorkelspullen vergeten …. We hebben geluk dat ze met 2 boten zijn, zodat we van 2 begeleiders een duikbril kunnen lenen. Zonder flappers lukt het best om te bewegen. We snorkelen nog rond een klein eilandje en gaan dan op bezoek op een andere bijzondere plek, waar we nog wat drinken aangeboden krijgen. Dit blijkt een soort residentie geweest te zijn, waar in het verleden politiek overleg gevoerd werd. De Amerikanen hadden er nu een boot voor de kust liggen en onderzochten het eiland op grondstoffen. Vermoedelijk zal er wel wat te verdienen vallen ;-)
Nadat de boten een wedstrijdje gehouden hadden om als eerste thuis te zijn, komen we 2 minuten eerder dan geplant aan in Santa Catalina, waar we onze hotelkamer nog een nachtje mogen gebruiken en een lekker Italiaans eethuisje bezoeken. De bus vertrekt de volgende dag om 6.45 uur en we moeten dan ook onze koffers voorbereiden op de reis naar huis. Achterlaten wat we niet meer nodig hebben en de scherpe voorwerpen en vloeistoffen apart. Na een rustige korte nacht vertrekken we mooi op tijd.
We hebben inderdaad de reistijd nodig om de verschillende overstappen te kunnen halen. Via Santiago komen we aan in panama-city. Met de lokale bus gaan we dan naar het vliegveld, waar we onze tickets nog moeten inchecken. Omdat we graag bij elkaar willen zitten kost dit nogal wat tijd en uiteindelijk hebben we een geschikt plekje waar we tevreden mee zijn. In een vol vliegtuig komen we een dag later en verschillende filmpjes verder aan op Schiphol. Hier vertrekt de trein weer naar huis, waar ik rond 15.30 uur zonder slaap weer binnen stap.
Na een nachtje slapen heb ik vandaag tijd gevonden om mijn verhaaltje uit te werken. Morgen weer aan het werk. Dan kan ik weer nagenieten van een bijzondere reis!